تاریخچه ی احداث مجتمع بندری شهبندر در هرمزگان
احداث مجتمع بندری شهبندر در استان هرمزگان، یکی از پروژه‌های مهم مصوب شورای عالی اقتصاد در اواخر دهه ۴۰ شمسی بود. این طرح در زمانی شکل گرفت که شاه ایران محمدرضا پهلوی به همراه پروژه‌های دیگر همچون احداث نیروگاه برق، کارخانه فولاد و خطوط ریلی، به فکر ایجاد یک بندر تجاری جدید در غرب شهرستان بندرعباس و نزدیک روستاهای خونسرخ و جمال‌احمد بود. در سال ۱۳۴۹، قراردادی برای اجرای این پروژه با یک کنسرسیوم ایتالیایی به نام ایتالکو منعقد شد و از سال ۱۳۵۳ ساخت این بندر آغاز گردید.
با وقوع انقلاب اسلامی و بمباران بندر شاهپور (بندر امام خمینی) توسط نیروی هوایی عراق، ایران تصمیم گرفت که ساخت این بندر را با جدیت بیشتری دنبال کند. در همین راستا، محمدعلی رجایی، در سفر استانی خود در دی‌ماه ۱۳۵۹، از مسئولان کنسرسیوم ایتالکو خواست که برای ادامه روند ساخت این بندر، تنها به بخش‌های اصلی آن پرداخته و از توسعه سایر ضمایم صرف‌نظر کنند.
این پروژه بزرگ، علاوه بر بندر، شامل امکانات و پروژه‌های جانبی دیگری مانند بزرگراه شش‌باندی، فرودگاه، ۵۰۰۰ خانه سازمانی، بیمارستان، رستوران‌ها، نیروگاه برق و حتی ترن برقی بود که همه اینها سبب شد این پروژه به مجتمع بندری شهبندر معروف شود.
معرفی بندر شهید رجایی
بندر شهید رجایی، به عنوان مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران، نقش کلیدی در صادرات، واردات و ترانزیت کالا در منطقه خلیج فارس ایفا می‌کند. این بندر در استان هرمزگان و در فاصله ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد و با دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی، یعنی دریای عمان و اقیانوس هند از طریق تنگه هرمز، پل ارتباطی حیاتی میان ایران و جهان به شمار می‌رود.
- بندر شهید رجایی مستقیماً به خلیج فارس متصل است.
- خلیج فارس از طریق تنگه هرمز به دریای عمان وصل می‌شود.
- دریای عمان نیز به اقیانوس هند راه دارد که مسیرهای کشتیرانی جهانی از آن عبور می‌کنند.
بندر رجایی، بزرگ‌ترین بندر تجاری ایران، نقش بی‌بدیلی در تجارت خارجی کشور دارد. این بندر که در سال ۱۳۵۰ در زمان محمدرضاشاه پهلوی با نام «مجتمع بندرى بندرعباس» تاسیس شد، با اتصال به خطوط ریلی، جاده‌ای و نزدیکی به تنگه هرمز، این بندر نه تنها ستون فقرات اقتصاد غیرنفتی ایران است، بلکه یکی از مهم‌ترین نقاط اتصال ایران به بازارهای جهانی به شمار می‌آید.سال ۱۴۰۳، صادرات از این بندر به ۸۷ کشور، ارزآوری معادل ۸.۹ میلیارد دلار به همراه داشت.
موقعیت جغرافیایی بندر شهید رجایی
موقعیت استراتژیک بندر شهید رجایی در تنگه هرمز، باعث شده سالانه میلیون‌ها تن کالا از طریق این بندر جابه‌جا شود. اتصال مستقیم به شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی، این بندر را به یکی از پُررفت‌وآمدترین بنادر ایران و خاورمیانه تبدیل کرده است.
- بندر با تخلیه و بارگیری سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن کالا و ۰ ۵۵ تجارت غیر نفتی و ۷۰ تجارت کانتینری ایران
- اسکله های تخصصی کانتینر فله ای نفتی و .....
- دسترسی متصل به راه آهن سراسری، جاده های اصلی و فرودگاه بندرعباس
- موقعیت مجاور تنگه هرمز
چه کالاهایی از بندر شهید رجایی صادر یا وارد می‌شوند؟
بندر شهید رجایی محل تخلیه و بارگیری طیف گسترده‌ای از کالاهاست، از جمله:
- محصولات پتروشیمی
- مواد معدنی
- کالاهای صنعتی و ماشین‌آلات
- محصولات کشاورزی و غذایی
- انواع کانتینرهای بارگیری شده
ظرفیت و امکانات بندر شهید رجایی
متأسفانه، اطلاعات به‌روزتری از وضعیت بندر شهید رجایی پس از سال ۲۰۲۰ در دسترس نیست. آخرین داده‌های معتبر مربوط به سال ۲۰۱۲ هستند که نشان می‌دهند بندر شهید رجایی با مساحت بیش از ۲۴۰۰ هکتار شامل محدوده عملیاتی و پس‌کرانه‌ها، قادر است سالانه بیش از ۸۸ میلیون تن کالا را پذیرش کند. این بندر با ۸۰ بندر جهانی تبادل کالا داشته و پیش از تحریم‌های سال ۲۰۱۱، ۳۰ خط کشتیرانی بین‌المللی در آن فعالیت می‌کردند. پس از آن، به دلیل تحریم‌ها، دسترسی خطوط کشتیرانی بین‌المللی به این بندر محدود شد.
ایران علاوه بر بندر شهید رجایی، دارای بنادر مهم دیگر همچون بندر امام خمینی، بندر بوشهر، بندر چابهار و بندر انزلی است، اما بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ‌ترین و مجهزترین بندر تجاری کشور شناخته می‌شود و سهم عمده‌ای از تخلیه و بارگیری کالاهای غیرنفتی ایران را به خود اختصاص داده است.
